Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Τρίτη 18 Σεπτεμβρίου 2018

9) Ανθρωπισμός, σκέψεις


- ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Α) Όπως διαβάζω στο Βικιλεξικό με την έννοια ανθρωπισμός εννοούμε τον τρόπο συμπεριφοράς που (πρέπει να) επιδεικνύει ο άνθρωπος στον συνάνθρωπό του. - Συνώνυμα: ανθρωπιά, αλτρουισμός, ουμανισμός.
Β) Σκέψεις: - Ορισμός της έννοιας «ανθρωπισμός»: Ανθρωπισμός είναι η ιδεολογία που πρεσβεύει να αποδεχόμαστε και να σεβόμαστε την προσωπικότητα του άλλου, να τον αντιμετωπίζουμε δηλαδή ως ανθρώπινο ον, να τον συμπαραστεκόμαστε και να υπερασπίζουμε ανιδιοτελώς τα ανθρώπινα δικαιώματά του με όποιον τρόπο μπορούμε. Ο ανθρωπισμός δεν είναι δηλαδή απλά μια ιδεολογία, αλλά και ένας τρόπος ανιδιοτελούς συμπεριφοράς και δράσης. - Ανθρωπισμός ονομάστηκε και το πνευματικό κίνημα της Αναγέννησης που έδινε έμφαση στη μελέτη της κλασικής αρχαιότητας, όπως επίσης και ένα νεότερο φιλοσοφικό ρεύμα, μια νεότερη φιλοσοφική στάση, που θεωρεί τον άνθρωπο κέντρο του κόσμου και κεντρική αξία. (Εδώ, δεν έχουμε ορισμό της έννοιας ανθρωπισμός, αλλά ονομασία της περιόδου της Αναγέννησης όπως και ονομασία ενός φιλοσοφικού ρεύματος).

- Ιστορική ανασκόπηση: Ο ανθρωπισμός κτίστηκε σιγά σιγά, οι ιδέες δηλαδή που τον απαρτίζουν διατυπώθηκαν σταδιακά στο διάβα αιώνων. Ανθρωπισμός πρέπει να θεωρήσουμε ότι σε ένα πρώτο επίπεδο υπήρχε πάντοτε, με την έννοια ότι σε μια κοινωνία υπήρχε πάντοτε σε κάποιο βαθμό συμπαράσταση από ορισμένους σε άλλα άτομα που από κάποιο λόγο δεινοπαθούσαν (σε συγγενείς, φίλους, γείτονες κλπ ), υπήρχε δηλαδή μια αλληλεγγύη και μια βοήθεια για την αντιμετώπιση των βιοτικών και πνευματικών αναγκών τους. @ Ίσως ως πρώτο σταθμό για τη δημιουργία της ιδεολογίας του ανθρωπισμού που αναφέρουν τα γραπτά κείμενα, να πρέπει να θεωρήσουμε τον Κώδικα του Χαμουραμπί (Μεσοποταμία 1780 π. Χ) όπου ρυθμίζονται μια σειρά από ζητήματα όπως τα δικαιώματα των γυναικών, των παιδιών και των δούλων. @ Ένας άλλος σταθμός είναι οι ηθικές εντολές συμπεριφοράς «ου φονεύσεις», «ου κλέψεις», «ου ψευδομαρτυρήσεις» κλπ (Μωϋσής 13 ή 14 αιώνας προ Χριστού). @ Ακολουθεί από το 700 π. Χ. και μετά η ηθική προτροπή, που ονομάστηκε «χρυσός κανόνας της συμπεριφοράς των ανθρώπων μεταξύ τους», «αυτό που δεν θέλεις να σου κάνουν, να μην το κάνεις στους άλλους» (Τωβίας στους Ιουδαίους, Πιττακός ο Μυτιληναίος και Κλεόβουλος ο Ρόδιος στην Ελλάδα, Κομφούκιος στην Κίνα, και αργότερα ο Ιησούς Χριστός στον χριστιανικό κόσμο). @ Παράλληλα η δημιουργία της Αθηναϊκής δημοκρατίας πλουτίζει τον ανθρωπισμό με τα πολιτικά δικαιώματα (το δικαίωμα της έκφρασης, του να εκλέγεις και να εκλέγεσαι, με το δικαίωμα να ελέγχεις τους άρχοντες, του να δικάζεσαι από εκλεγμένους δικαστές, κλπ). Οι Προσωκρατικοί τονίζουν ότι: Φύσει όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι και ο Λυκόφρων, μαθητής του Γοργία ζητάει την κατάργηση των κοινωνικών διακρίσεων και της υπεροχής των αριστοκρα-τών. Ο Αλκιδάμας, ο διάδοχος του Γοργία, ζητάει την κατάργηση της δουλείας • ο Φαλέας ζητάει ισότητα παιδείας και ιδιοκτησίας για όλους τους πολίτες. Ο Αντιφών τονίζει ότι από τη φύση όλοι μας ως προς όλα γεννηθήκαμε να 'μαστε όμοιοι, και βάρβαροι και Έλληνες. Οι Στωικοί διευκρινίζουν ότι το Φυσικό Δίκαιο, ως δίκαιο του ορθού λόγου, έχει καθολική ισχύ για όλους τους λαούς και για όλες τις χρονικές περιόδους της ιστορίας. @ Ο Θεάνθρωπος Ιησούς με τη ρήση του αγαπάτε αλλήλους, και ιδίως με το αγαπάτε τους εχθρούς σας εισάγει ρητά την ανιδιοτέλεια, που είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους του ανθρωπισμού.* @ Άλλος σταθμός είναι η ρήση τέλος του Απόστολου Παύλου « δεν υπάρχει Ιουδαίος ή Έλληνας , ελεύθερος ή δούλος, άνδρας ή γυναίκα, όλοι είμαστε ίσοι μπροστά στο Θεό», που εισάγει τις έννοιες της ισότητας, της ελευθερίας και της ανεξιθρησκίας - -@ Ακολουθούν φωτισμένοι ιεράρχες, Μέγας Βασίλειος κλπ, που προτρέπουν σε φιλανθρωπία και σεβασμό του συνανθρώπου, ενώ το 1215 με τη Μάγκνα Κάρτα στην Αγγλία προστατευότανε δικαιώματα των υπηκόων του Βασιλιά, ιδιαίτερα από την παράνομη φυλάκιση.
-@ Κατά την περίοδο της Αναγέννησης οι διανοητές (Θεόδωρος Γαζής, Βοκάκιος, Πετράρχης και αρκετοί άλλοι) μελετούν τους αρχαίους Έλληνες και μεταδίδουν στο ευρύτερο κοινό τα ανθρωπιστικά ιδεώδη που είχαν επισημάνει, βοηθώντας έτσι στο να γίνεται ο ανθρωπισμός κτήμα ολοένα και περισσότερων συνειδήσεων.
-@ Στη μετέπειτα περίοδο, στην περίοδο του Διαφωτισμού, οι διανοητές (Ντιντερό Μοντεσκιέ , Βολταίρος και Ζαν Ζακ Ρουσσώ Γαλλία, Ντέιβιντ Χιουμ Σκωτία, Τζων Λοκ Αγγλία, και άλλοι) τάχθηκαν υπέρ της ατομικής ελευθερίας και ενάντια στην τυραννική διακυβέρνηση και την καταπίεση που ασκούσαν οι άρχοντες και η Καθολική Εκκλησία. Τη σκέψη τους την απασχόλησαν τα ζητήματα της ελευθερίας του ατόμου και της ισότητας των ανθρώπων.
-@ Έτσι δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για να αφυπνιστούν οι συνειδήσεις και να φθάσουμε σε ορισμένες διακηρύξεις, όπως στη Γαλλία το 1989 στη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, που κατοχύρωνε ορισμένα βασικά δικαιώματα και να περάσουν αυτές οι κατοχυρώσεις και στα Συντάγματα πολλών κρατών.
-@ Από εκεί και πέρα έχουμε μια σειρά από διεθνείς συμβάσεις που μιλούν για τα δικαιώματα του ανθρώπου, με επιστέγασμα την Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα Δικαιώματα από τον ΟΗΕ το 1948. Αλλά, πρόσφατα, και τη Σύμβαση του 1989 για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
 - Όμως δεν αρκεί που οι ανθρωπιστικές ιδέες πέρασαν στα Συντάγματα των διαφόρων κρατών και αναφέρονται σε διάφορες διακηρύξεις. Εκείνο που έχει σημασία είναι να προστατεύονται άτομα και κοινωνίες από τις αυθαιρεσίες, γιατί πάντα υπάρχει ο κίνδυνος οι ισχυροί (Κράτη, άρχοντες και διάφορα άτομα που έχουν συσσωρεύσει πλούτο στα χέρια τους) να παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, πολιτικά και κοινωνικά, ατόμων ή και κοινωνιών ολόκληρων. Και εδώ καλούνται οι ανθρωπιστές να ορθώνουν το ανάστημά τους για την προάσπιση των δικαιωμάτων όποτε και από όποιον ισχυρό αυτά παραβιάζονται. Και να συμπαραστέκονται ανιδιοτελώς όχι μόνο στους συμπολίτες τους αλλά και σε οποιοδήποτε άλλο άτομο ή ομάδα της παγκόσμιας κοινότητας, ανεξάρτητα από πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις, ανεξάρτητα χρώματος, φυλής, φύλου, ή τόπου προέλευσής τους. Ακόμα, θέτοντας πολλές φορές σε κίνδυνο και την προσωπική τους ασφάλεια, φήμη, εργασιακή εξέλιξη και οικονομικό συμφέρον.

>>Τα χαρακτηριστικά ενός ανθρωπιστή θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η ευαισθησία για τον δεινοπαθούντα συνάνθρωπο, η ανιδιοτέλεια, μια πνευματική, ψυχική και κοινωνική ωριμότητα, το θάρρος στην έκφραση γνώμης, η αποφασιστικότητα για δράση με ειρηνικό τρόπο (γιατί με βίαιο τρόπο θα προκαλέσει κακό σε κάποιον, κάτι που είναι έξω από τις προθέσεις ενός ανθρωπιστή).

>>Κίνδυνοι για τον ανθρωπισμό - Ο ατομικισμός, - η ιδιοτέλεια (το συμφέρον, οικονομικό ή οποιασδήποτε άλλης μορφής, πχ καταπάτηση του άλλου για εξυπηρέτηση της προσωπικής μας φιλοδοξίας). - τα ζωώδη ένστικτα και το αδιαπαιδαγώγητο του χαρακτήρα ατόμων ή και ομάδων (πχ η βία από μαθητές σε συμμαθητές τους).

 > Πηγές, βλέπε : -Το μπλοκ Βικιπαίδεια -Το μπλοκ του Γιώργου Σ. Δεληκάρη, ραδιοερασιτέχνη. -Το μπλοκ Amen.gr Πύλη εκκλησιαστικών Ειδήσεων (άρθρο του Ιωάννη Καραβιδόπου-λου, Ομότ. Καθηγητή Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ., για το AMEN.GR 28 Σεπτεμβρίου 2013) -Την επιστολή του Αποστόλου Παύλους προς Γαλάτας, κεφ. Γ΄     -Το μπλοκ arnion.gr/keimena/p Αθανασίου Μυτιληναίου, η πνευματική δια-θήκη του Τωβίτ -Μάριος Μπέγζος, «Ο κοινωνισμός του ανθρωπισμού», Ευθύνη, τεύχος 420, Δε-κέμβριος 2006, σελ. 647-648.  * Βλέπε Κατά Μαρθαίον κεφ. ε, στοίχοι 44-47, όπου λέγει περιληπτικά, κατά τη γνώμη μου, τα εξής: "αγαπάτε τους εχθρους σας, . ευεργετείτε αυτούς που σας καταριώνται .. γιατί εάν αγαπάτε και ευεργετείτε μόνον όσους σας αγαπούν απλώς ανταποδίδετε την αγάπη τους. Δεν φθάνετε στην τελειότητα, κι εγώ σας προτρέπω να γίνετε τέλειοι". = τον ανθρωπισμό σας να τον προσφέρετε με ανιδιοτέλεια ακόμα και στους εχθρούς σας.
==========
συνέχεια: - Επισυνάπτω κείμενα από άλλα μπλόκ:

A)Ανθρωπισμός: Βιοθεωρία και κοινωνική αντίληψη που βασίζονται ή αποβλέπουν στις ακόλουθες αρχές:  Σεβασμό για την αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα του Ανθρώπου.  Αναγνώριση της αξίας της προσωπικότητας του Ανθρώπου.  Ενδιαφέρον για την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας διαμέσου της επιμελημένης Εκπαίδευσης για όλους.  Ενδιαφέρον για την ευημερία των ανθρώπων και ταυτόχρονα φροντίδα για τη δημιουργία ευνοϊκών κοινωνικών συνθηκών για όλα τα μέλη της Κοινωνίας. Κοινωνικός Ανθρωπισμός.  Κήρυγμα ελευθερίας της σκέψης και έκφρασης, ανοχής των απόψεων του συνανθρώπου.  Αντίθεση προς το φανατισμό, τη μισαλλοδοξία, την ανευλάβεια για τις απόψεις των άλλων. Κατά την περίοδο της Ευρωπαϊκής Αναγέννησης διάφοροι στοχαστές (όπως οι: Δάντης, Πετράρχης, Έρασμος) διατυπώνοντας τέτοιες αρχές ανθρωπισμού και αναζητώντας υπέρμαχους τέτοιων σκέψεων και διακηρύξεων εντόπισαν ότι τέτοιους λογισμούς μπορούσαν να βρουν στην Αρχαία Ελληνική Κλασική Γραμματεία (κυρίως στη φιλοσοφία, στα έργα της Αρχαίας Τραγωδίας και Κωμωδίας, στην ιστοριογραφία) και επιδόθηκαν με ζήλο στη μελέτη των ελληνικών κειμένων. Έτσι γεννήθηκε ο Κλασικιστικός Ανθρωπισμός* της Αναγέννησης και ονομάστηκαν Ανθρωπιστικές οι αντίστοιχες σπουδές. Αυτή η κίνηση βοήθησε τους Ανθρωπιστές να αντισταθούν στο δογματισμό και το φανατισμό του Μεσαίωνα και ειδικότερα της παπικής Εκκλησίας, που είχε αντιταχθεί στην ελευθερία της σκέψης, στην επιστημονική έρευνα (ενδεικτικά θυμίζω την Ιερή Εξέταση, το επεισόδιο Σαβοναρόλα, τη δίωξη του Galileo Galilei (1616-32). Παραλλαγές του Κλασικιστικού Ανθρωπισμού εμφανίστηκαν και κατά τα τέλη του 18ου αιώνα (με κύριους εκφραστές τον Humboldt, τον Lessing, τον Goethe και άλλους) κατά το α΄ μισό του 20ού αιώνα με κύριο εκπρόσωπο το διάσημο Γερμανό Ελληνιστή Werner Jaeger** Με τις βασικές αρχές του Ανθρωπισμού και άλλες επιδιώξεις (θρησκευτικές ή φιλοσοφικές ή κοινωνικές) εμφανίστηκαν άλλα ρεύματα Ανθρωπισμού με ανάλογες επωνυμίες: Χριστιανικός ανθρωπισμός (με προσήλωση στην πίστη), υπαρξιστικός ανθρωπισμός (με διακήρυξη απόλυτης ελευθερίας και ευθύνης του ανθρώπου για την ύπαρξή του) και σοσιαλιστικός ανθρωπισμός, με βασικό προσανατολισμό την ευτυχία του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία κατά την επίγεια ζωή του.
>>Σημειώσεις: *Τότε οι Ευρωπαίοι μελετητές (βοηθούμενοι και από Βυζαντινούς δασκάλους) επιδόθηκαν στη μελέτη της Ελληνικής Γραμματείας με τόσο ζήλο, ώστε καθιέρωσαν ως βασικό τμήμα της παιδείας της ανθρωπότητας πολλά κείμενα της Ελληνικής Γραμματείας και χιλιάδες όρους από την Ελληνική γλώσσα (λ.χ. στην αγγλική γλώσσα: Academy, Biology, chemistry, drama, epistemology, fantasy, geometry,history, iconoclast, jealousy (ζήλια) , kalology, Logic, method, narcissus, optic, rhetoric, system, tautology (ταυτολογία), xenophobia, zoology.
** Το ιστορικό του Κλασικιστικού Aνθρωπισμού μπορεί κανείς να βρει με σαφήνεια γραμμένο στο βιβλίο του Σπ. Ράση, Ανθρωπιστική Παιδεία, (εκδόσεις «Παρατηρητής» Θεσσαλονίκη). Copyright © 2002 F. K. Voros url: www.voros.gr e-mail: info@voros.gr B)Anarthsh

Β) 30/5/2014 Το Θέμα των Πανελλαδικών 2014 ΚΕΙΜΕΝΟ Η «ανθρωπιά» είναι μια λέξη του καιρού μας, ένας όρος κοινόχρηστος, ένα νόμισμα που κυκλοφορεί σ’ όλα τα χέρια, γιατί συμβαίνει η ανταλλακτική του αξία να είναι πολύ μεγάλη. Και με την «ανθρωπιά» εννοούμε, φυσικά, τη συμπόνια, τη συμμετοχή, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στο πάθος του γείτονα. Και όχι μόνο του γείτονα. Του κάθε ανθρώπου. Άλλοτε χρησιμοποιούσαν τον όρο «ανθρωπισμός». Έλεγαν: «αυτός είναι μεγάλος ανθρωπιστής» και με τούτο εσήμαιναν μια προσωπικότητα που ξοδευόταν ολόκληρη για να κάμει το καλό. Ο Ντυνάν, για παράδειγμα, ο ιδρυτής του «Ερυθρού Σταυρού», υπήρξε ένας τέτοιος ανθρωπιστής. Πέρα απ’ ό,τι θα μπορούσε να ενδιαφέρει αποκλειστικά το άτομό του, εσυλλογίσθηκε τους ανθρώπους που έπασχαν, έξω από διάκριση φυλής και θρησκείας, «εν πολέμω και εν ειρήνη». Ο «ανθρωπιστής», ένας άνθρωπος με σπουδαίες ικανότητες, που αναλίσκεται με ειλικρίνεια, χωρίς υστεροβουλία, ακόμη και χωρίς τη θεμιτή, επιτέλους, από πολλές απόψεις, επιθυμία της υστεροφημίας, υπήρξε, για πολλούς αιώνες, ένα θαυμάσιο ιδανικό, που οι προγενέστεροι το επρόβαλλαν στους μεταγενέστερους. Ακόμη τότε η «ανθρωπιά», μολονότι δεν έπαυε να είναι κοινή απαίτηση, δεν είχε καταντήσει κοινόχρηστος όρος. Ήταν η σπάνια, η υψηλή παρουσία, όπου μόνο μερικές εκλεκτές φύσεις κατόρθωναν να φτάσουν. Και ακόμη, μια καθημερινή άσκηση που ο καθένας την επιθυμούσε για τον εαυτό του, θεωρώντας την αυτονόητο χρέος του, χωρίς να συλλογίζεται ότι θα μπορούσε και διαφορετικά να την αξιοποιήσει. Το γεγονός ότι η απαίτηση της «ανθρωπιάς» έχει γίνει κοινός τόπος σήμερα δεν είναι χωρίς ιδιαίτερη σημασία. Δείχνει πως η οικουμενική ψυχή αισθάνεται βαθύτερα την ταλαιπωρία του ανθρώπου και αναζητεί διέξοδο. Περιττό να προστεθεί πως και η ανθρωπιά, καθώς κι ένα σωρό άλλοι όροι, έχει υποστεί τρομακτικές διαστρεβλώσεις. Όποιος είπε πως οι ιδέες είναι καθώς τα υγρά, που παίρνουν το σχήμα του μπουκαλιού τους, είχε, βέβαια, πολύ δίκιο. Και με τους όρους το ίδιο συμβαίνει. Αλλάζουν νόημα, αλλάζουν απόχρωση, κατά τον τρόπο που τους μεταχειρίζεται κανείς και κατά τον σκοπό που επιδιώκει χρησιμοποιώντας τους. Έτσι, μπορούμε να μιλούμε όλοι για ανθρωπιά, αλλά να εννοούμε ολωσδιόλου διαφορετικό πράγμα ο καθένας. Έπειτα, ένας όρος, μια λέξη, μια έκφραση, που βρίσκεται ολοένα στο στόμα μας, σιγά σιγά φτωχαίνει, αδειάζει, αποστεώνεται, αυτοακυρώνεται. Φοβούμαι πως ίσια ίσια αυτό έχει συμβεί με την ανθρωπιά. Αρκεί μια ματιά ολόγυρά μας, για να το νιώσουμε καλύτερα τούτο. Η καθημερινή ζωή ολοένα και περισσότερο χάνει τη θαλπωρή, τη γλυκιά ζεστασιά της. Είναι ένας χειμώνας χωρίς αλκυονίδες. Η «καλημέρα», αυτό το χαρούμενο άνοιγμα παραθύρου προς τον αίθριο ουρανό, μεταβάλλεται σιγά σιγά σε μορφασμό. Η ανθρώπινη λαιμαργία, η δίψα της ευζωίας δεν αφήνει τόπο για ευγενικά αισθήματα. Κάτι περισσότερο: τα ευγενικά αισθήματα θεωρούνται ξεπερασμένα. Λησμονούμε, ωστόσο, πως η ανθρωπιά είναι κυριότατα βούληση, δεν είναι γνώση, δεν είναι μόνο γνώση. Και δεν είναι λόγος, είναι πράξη. Είναι ένας ολόκληρος εσωτερικός κόσμος, στην τελείωσή του, που ακτινοβολεί παντού. Η ανθρωπιά αποκλείει τη μισαλλοδοξία, την καταφρόνηση του άλλου ανθρώπου· είναι επιεικής και ήπια. Περιέχει πολλή συγκατάβαση και πολλή κατανόηση. Η ανθρωπιά είναι κυκλική παρουσία. Δεν βρίσκεται στραμμένη προς ένα μονάχα σημείο του ορίζοντα. Εκείνος που είναι αληθινά ανθρώπινος δεν μπορεί παρά να είναι, σε κάθε περίσταση, ανθρώπινος. Η ανθρωπιά δεν είναι επάγγελμα, δεν είναι όργανο αυτοπροβολής και επιτυχίας. Είναι απάρνηση. Πρέπει πολλά ν’ αρνηθείς, για να κερδίσεις τα ουσιωδέστερα. Αλλά δεν είναι και παθητική κατάσταση. Ολωσδιόλου αντίθετα, αποτελεί μορφή αδιάκοπης ενέργειας. Είναι πολύ ευκολότερο να γίνεις «μέγας ανήρ» παρά να γίνεις «μεγάλος άνθρωπος». Η Ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα μεγάλων ανδρών. Αλλά έχει πολύ λίγους «ανθρώπους» να παρουσιάσει. I.Μ.Παναγιωτόπουλος, Ο Σύγχρονος Άνθρωπος. Οι Εκδόσεις των φίλων, Αθήνα 1988. 18η έκδοση (Διασκευή)- Αναρτήθηκε από Γιούλη από όπου και το αντέγραψα.
=======
Τα ιστολόγιά μου 

Τα ιστολόγιά μου 

Αναρτήθηκε από στις

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)